ایرانداك اعلام كرد؛
افت 19 پله ای رتبه ایران در شاخص آمادگی دولت در هوش مصنوعی
توسعه نرم افزار: طبق گزارش شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی در سال 2023 میلادی ایران در جایگاه 94 جهان قرار گرفته؛ در صورتیکه در سال 2022 در رتبه 75 جهان قرار داشت.
به گزارش توسعه نرم افزار به نقل از مهر، طبق گزارش «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» در سال ۲۰۲۳ میلادی که با مدیریت مؤسسه «آکسفورد اینسایتس» تهیه و نگاشته شده؛ ایران در جایگاه ۹۴ جهان (با امتیاز کل ۴۲.۰۷) قرار دارد. در این گزارش، ۱۹۳ کشور ارزیابی و در سیاهه پایانی رتبه بندی شده اند. ایران در گزارش سال ۲۰۲۲ میلادی این شاخص، در رتبه ۷۵ جهان (با امتیاز کل ۴۵.۳۰) در بین ۱۸۱ کشور جای گرفته بود. نموار یک، روند جایگاه ایران را در این شاخص در سالهای قبل نشان میدهد.
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در گزارشی به تحلیل وضعیت ایران در شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی و روند تغییرات کشورهای منطقه در این شاخص پرداخته است.
نمودار ۱. روند سالانه جایگاه جهانی ایران در «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی»
پتانسیل تحول آفرین هوش مصنوعی انکارناپذیر است و دولت ها در سرتاسر جهان تأثیر آنرا به رسمیت شناخته اند. دولت ها نه فقط در کوشش برای تسهیل نوآوری های در رابطه با هوش مصنوعی و ایجاد چارچوب های نظارتی هستند، بلکه می کوشند این فناوری را در خدمات عمومی نیز به کار گیرند. با این وجود، یافتن راه هایی برای اطمینان از پذیرش مؤثر هوش مصنوعی به سود عموم مردم همچنان یک چالش است. «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» بدنبال پاسخ به همین مسئله است. پرسش اصلی که این شاخص به آن پاسخ می دهد این است که دولت ها تا چه اندازه برای پیاده سازی هوش مصنوعی در ارائه خدمات عمومی به شهروندان خود آمادگی دارند.
«شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» آمیزه ای از ۳۹ سنجه است که در ۱۰ شاخص و سه بُعد دسته بندی شده اند. رتبه ایران در بُعد «دولت» ۱۲۴، در بُعد «فناوری» ۶۱، و در بُعد «داده و زیرساخت» ۸۸ جهان است. در جدول یک، امتیاز و رتبه ایران در سه بُعد و ۱۰ شاخص کلیدی «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» آمده اند.
داده های جدول بالا نشان می دهند که ایران در بُعدهای فناوری و داده و زیرساخت عملکرد بهتری نسبت به بُعد دولت داشته است. اما در حوزه های پذیرش هوش مصنوعی و بلوغ فناوری، خصوصاً در سطح حاکمیت و توسعه استراتژی های جامع، چالش های جدی وجود دارد. در نمودارهای دو تا چهار، روند جایگاه جهانی ایران در سه بُعد کلیدی «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» گزارش شده است.
بر پایه نمودارهای بالا، جایگاه جهانی ایران در سالهای قبل، در بُعدهای ارزیابی این شاخص با افت و خیزهایی همراه بوده است. افزون بر گزارشِ امتیاز و رتبه کشورها در بُعدهای گوناگون، «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» در بر دارنده امتیاز و رتبه کشورها در سنجه های ریزتر نیز هست. همان گونه که گفته شد، این شاخص، روی هم، نزدیک به ۳۹ سنجه مختلف را برای ارزیابی کشورها در هم می آمیزد. در جدول دو، امتیاز و رتبه ایران در سنجه های ارزیابی «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» آمده اند. بر این پایه، بهترین رتبه ایران در سنجه های قوانین صیانت از داده ها و حریم خصوصی، زیرساخت ۵G، و اشتراک تلفن همراه به دست آمده است. پایین ترین رتبه های ایران نیز در سنجه های کیفیت مقررات و نظارت و مسئولیت پذیری است.
جدول ۲. امتیاز و رتبه ایران در سنجه های ارزیابی «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» سال ۲۰۲۳ میلادی
بُعد و سنجه
رتبه از ۱۹۳
امتیاز
۱. دولت
۱۲۴
۳۱. ۵۶
۱ - ۱. چشم انداز
۸۰
۰. ۰۰
۱-۱-۱. استراتژی هوش مصنوعی
۸۰
۰. ۰۰
۱ - ۲. حاکمیت و اخلاق
۱۱۲
۴۴. ۰۱
۱-۲-۱. قوانین صیانت از داده ها و حریم خصوصی
۱
۱۰۰. ۰۰
۱-۲-۲. امنیت سایبری
۶۳
۸۱. ۰۶
۱-۲-۳. کیفیت مقررات و نظارت
۱۸۴
۱۸. ۲۰
۱-۲-۴. اصول اخلاقی
۴۱
۰. ۰۰
۱-۲-۵. مسئولیت پذیری
۱۷۵
۲۰. ۸۰
۱ - ۳. ظرفیت دیجیتال
۹۱
۵۳. ۴۰
۱-۳-۱. خدمات آنلاین
۱۳۱
۴۱. ۹۶
۱-۳-۲. زیرساخت های پایه ای فناوری اطلاعات
۲۵
۸۴. ۵۰
۱-۳-۳. ترویج سرمایه گذاری دولت در فناوری های نوظهور
۱۰۷
۳۳. ۷۴
۱ - ۴. قابلیت پذیرش
۱۶۳
۲۸. ۸۵
۱-۴-۱. اثربخشی دولت
۱۵۳
۳۲. ۴۰
۱-۴-۲. پاسخگویی دولت به تغییرات
۱۵۳
۳۱. ۸۹
۱-۴-۳. داده های تامین و تدارکات
۱۶۲
۲۲. ۲۵
۲. فناوری
۶۱
۳۸. ۷۷
۲ - ۱. بلوغ
۸۱
۲۳. ۶۵
۲-۱-۱. شمار استارتاپ های میلیارد دلاری (یونیکورن) در حوزه هوش مصنوعی (با تبدیل لگاریتمی)
۱۳
۰. ۰۰
۲-۱-۲. شمار استارتاپ های میلیارد دلاری (یونیکورن) غیر از هوش مصنوعی (با تبدیل لگاریتمی)
۴۳
۰. ۰۰
۲-۱-۳. ارزش تجارت در خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات (به ازای هر نفر) (با تبدیل لگاریتمی)
۱۵۰
۱۹. ۱۶
۲-۱-۴. ارزش تجارت در کالاهای فناوری اطلاعات و ارتباطات (به ازای هر نفر) (با تبدیل لگاریتمی)
۱۱۳
۴۱. ۵۴
۲-۱-۵. هزینه نرم افزارهای کامپیوتری
۱۶
۵۷. ۵۵
۲ - ۲. ظرفیت نوآوری
۶۰
۴۷. ۰۵
۲-۲-۱. مدت زمان صرف شده برای رسیدگی به مقررات دولتی
۴۰
۹۶. ۰۳
۲-۲-۲. در دسترس بودن سرمایه خطرپذیر
۸۶
۱۰. ۱۷
۲-۲-۳. هزینه های مطالعه و توسعه (با تبدیل لگاریتمی)
۵۶
۳۱. ۴۳
۲-۲-۴. سرمایه گذاری شرکتها در فناوری های نوظهور
۱۵۵
۲۷. ۷۵
۲-۲-۵. مقاله های پژوهشی در حوزه هوش مصنوعی (با تبدیل لگاریتمی)
۱۸
۶۹. ۸۸
۲ - ۳. سرمایه انسانی
۶۰
۴۵. ۶۲
۲-۳-۱. دانش آموختگان در رشته های علوم، فناوری، مهندسی، و ریاضیات
۶
۵۰. ۹۲
۲-۳-۲. فعالیت در گیت هاب (با تبدیل لگاریتمی)
۱۰۶
۳۵. ۱۳
۲-۳-۳. دانش آموختگان زن در رشته های علوم، فناوری، مهندسی، ریاضیات
۱۱۸
۶۲. ۳۲
۲-۳-۴. کیفیت آموزش عالی در مهندسی و فناوری
۳۴
۷۰. ۲۲
۲-۳-۵. مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات
۱۳۷
۹. ۴۸
۳. داده و زیرساخت
۸۸
۵۵. ۸۸
۳ - ۱. زیرساخت
۷۱
۴۹. ۳۷
۳-۱-۱. زیرساخت های ارتباطات ازراه دور
۷۲
۷۳. ۰۰
۳-۱-۲. سوپر کامپیوتر ها (با تبدیل لگاریتمی)
۳۵
۰. ۰۰
۳-۱-۳. کیفیت پهن باند
۱۴۲
۳۴. ۶۰
۳-۱-۴. زیرساخت ۵G
۱
۱۰۰. ۰۰
۳-۱-۵. پذیرش فناوری های نوپدید
۱۲۲
۳۹. ۲۶
۳ - ۲. دسترس پذیری داده
۹۶
۵۴. ۳۸
۳-۲-۱. داده های باز
۹۴
۳۵. ۷۵
۳-۲-۲. حکمرانی داده
۸۳
۰. ۰۰
۳-۲-۳. اشتراک تلفن همراه
۱
۱۰۰. ۰۰
۳-۲-۴. خانوارهای دارای دسترسی به اینترنت
۸۹
۷۹. ۴۷
۳-۲-۵. ظرفیت آماری
۱۲۳
۵۶. ۶۹
۳ - ۳. کفایت داده
۱۳۹
۶۳. ۸۹
۳-۳-۱. هزینه ارزان ترین دستگاه متصل به اینترنت (درصدی از تولید ناخالص داخلی ماهانه به ازای هر نفر)
۱۶۱
۲۹. ۷۸
۶-۲-۵. شکاف جنسیتی در دسترسی به اینترنت
۲۷
۹۸. ۰۰
بر پایه جدول دو، ایران در ۱۴ سنجه ارزیابی «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» در بین ۵۰ کشور نخست جهان جای گرفته است. به هر روی، با نگاه به جدول دو می توان دریافت که توانمندی ها و لطمه گاه های ایران در آمادگی در حوزه هوش مصنوعی کجاست. در جدول سه، این توانمندی های و لطمه گاه ها گزارش شده اند.
داده های جدول سه نشان می دهند که بیشتر توانمندی های ایران در حوزه های علمی و آموزش عالی هستند. بطور مثال، مقاله های پژوهشی در حوزه هوش مصنوعی و دانش آموختگان در رشته های علوم، فناوری، مهندسی، و ریاضیات، جمعیت با آموزش دانشگاهی، از برون دادهای آموزش عالی در ایران هستند.
بر پایه این گزارش، ایران در سال ۲۰۲۳ میلادی در بین کشورهای منطقه در جایگاه ۱۷ جای گرفته است. در جدول چهار، امتیاز و جایگاه کشورهای منطقه در این گزارش آمده است. رتبه جهانی کشورهای منطقه نیز در مقابل ویرایش پیشین «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» نشان داده شده اند. در این بین، ترکمنستان با ۳۳ پله پیشرفت و ایران با ۱۹ پله پسرفت، چشم گیرترین تغییر رتبه را در مقابل سال ۲۰۲۲ میلادی در منطقه داشته اند.
جدول ۴. امتیاز و جایگاه کشورهای منطقه در «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی» در سال ۲۰۲۳ میلادی
در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA)، اختلافات قابل توجهی در آمادگی دولت ها برای پذیرش هوش مصنوعی مشاهده می شود. این منطقه از نظر گستره امتیازها در شاخص هوش مصنوعی، رتبه سوم را دارد. تفاوت آشکاری بین کشورهای خاورمیانه و کشورهای شمال آفریقا دیده می شود، بطوریکه میانگین امتیاز آنها به ترتیب ۳۸.۸۹ و ۵۱.۱۱ است. با این وجود، مصر در شمال آفریقا یک استثنا است و موفق به کسب جایگاهی در میان ۱۰ کشور برتر منطقه شده است. امارات متحده عربی، با امتیازاتی نسبتاً بالا در تمامی ابعاد ارزیابی این شاخص، جایگاه نخست منطقه را دارد و در رتبه ۱۸ جهانی قرار دارد.
در سال ۲۰۲۳، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد تحولات مهمی در حوزه حاکمیت و اصول اخلاقی هوش مصنوعی بوده است. مصر با معرفی «منشور هوش مصنوعی مسئولانه» در این زمینه پیشرفت شایان توجهی داشته است. این منشور، اقداماتی عملی را برای توسعه، مدیریت و استفاده مسئولانه از سیستم های هوش مصنوعی ارائه می دهد. این منشور با الهام از دستورالعمل های سازمان های بین المللی نظیر او.ئی. سی. دی.، یونسکو، دبلیو. اچ. او. و اتحادیه اروپا تهیه شده و در تلاش است تا آگاهی درباب ملاحظات اخلاقی هوش مصنوعی را در بین تمام ذینفعان اکوسیستم هوش مصنوعی تقویت کند.
همچنین، عربستان سعودی اصول اخلاقی هوش مصنوعی خودرا منتشر نموده است که با هدف کاهش آثار منفی احتمالی سیستم های هوش مصنوعی و صیانت از حریم خصوصی و داده های شخصی تدوین شده است. این چارچوب شامل یک سیستم طبقه بندی خطر است که به اجرا و حاکمیت هوش مصنوعی ارتباط دارد و شباهت هایی با قانون پیشنهادی هوش مصنوعی اتحادیه اروپا دارد. بوسیله این اصول، دولت عربستان در تلاش است تا فرآیندهای تصمیم گیری هوش مصنوعی را به شکلی اجرا نماید که عدالت و انصاف برای شهروندان را تضمین کند.
در سالهای اخیر، کشورهای منطقه بهبود در زیرساخت های داده و ارتباطات را به عنوان اولویت درنظر گرفته اند. بحرین ششمین برنامه ملی مخابراتی خودرا منتشر نموده است که به نیاز به زیرساخت های مقاوم و پایه های ارتباطی برای یکپارچه سازی فناوری های نوینی مانند هوش مصنوعی تاکید می کند. علاوه بر این، این برنامه شامل طرح هایی برای تدوین استراتژی ملی هوش مصنوعی است.
سرمایه گذاری در مراکز داده نیز در این منطقه بالا رفته است. به عنوان مثال، شرکت «هواوی» ناحیه ابری خودرا در ریاض راه اندازی کرده و عمان با شرکت «SAP» جهت راه اندازی یک مرکز داده ابری خصوصی همکاری کرده است. همچنین، مصر میزبان یک مرکز داده بسیار بزرگ با سرمایه گذاری ۲۵۰ میلیون دلاری خواهد بود. این پیشرفت ها بر آمادگی منطقه در عرصه «داده و زیرساخت» تأثیرگذار خواهند بود.
یک چالش اساسی برای ادغام مؤثر هوش مصنوعی در عملیات دولتی، نیروی انسانی ماهر است. در این مورد، منطقه با امتیاز متوسط ۴۴.۷۰ هم اکنون نیاز به بهبود دارد. یکی از طرح های امیدوارکننده در این مورد، برنامه «کدرها» (Coders) در امارات متحده عربی است که با برگزاری رویدادهایی نظیر «هکاتون»، کنفرانس ها و برنامه های آموزشی، ارتباطات بین جامعه فناوری داخلی و تأثیرگذاران جهانی را راحت می کند. علاوه بر این، چند کشور شامل عراق، تونس و بحرین، اسناد چشم انداز هوش مصنوعی خودرا اعلام نموده اند که گام مهمی در راستای بهبود آمادگی دولت های منطقه برای پذیرش هوش مصنوعی شمرده می شود.
گفتنی است که در ویرایش ۲۰۲۳ «شاخص جهانی آمادگی دولت در حوزه هوش مصنوعی»، «آمریکا» با امتیاز ۸۴.۸۰ در جایگاه نخست جهان است و کشورهای «سنگاپور»، «انگلستان»، «فنلاند»، و «کانادا» نیز در جایگاه های دوم تا پنجم هستند.
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با ساخت و به روزرسانی ابزارهایی حرفه ای برای ارزیابی و سنجش علم، فناوری، و نوآوری کشور می کوشد تا در حوزه های در پیوند با ماموریت هایش به سیاست گذاران برای برنامه ریزی های درست و کارآمد یاری رساند. این گزارش نیز از انتشارات سامانه جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان (نما) است که به پایش و گزارشِ پیرامونِ ۹۰ شاخص مختلف از ۵۵ نهاد جهانی در عرصه های علم، فناوری، و نوآوری می پردازد و در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان است.
منبع: devsoft.ir
مطلب توسعه نرم افزار را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در DevSoft
نظرات بینندگان DevSoft در مورد این مطلب